Τήλος: το πρώτο νησί νότιας Ευρώπης με υβριδικό σταθμό παραγωγής ενέργειας
Ο Τάσος Δημαλέξης και οι συνάδελφοί του από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είχαν περάσει μέρες για να καθαρίσουν το βραχώδες ακρωτήρι στο απομακρυσμένο ελληνικό νησί της Τήλου. Αναζητούσαν μια κατάλληλη τοποθεσία για ανεμογεννήτρια ύψους 55 μέτρων - μια που πιθανότατα θα ενοχλούσε πολλά ζευγάρια σπάνιων αετών Bonelli που φωλιάζουν εκεί κάθε άνοιξη.
«Κάναμε πολλούς αγώνες στα βράχια για να βρούμε θέση για την πλατφόρμα», λέει. «Αλλά λειτούργησε. . . Τα πουλιά επιστρέφουν ακόμα! "
Οι καφέ και λευκοί αετοί έγιναν τακτικοί επισκέπτες αφού η Τήλος απαγόρευσε το κυνήγι στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το πρώτο νησί του Αιγαίου που το έκανε. Εμπνευσμένοι, οι κάτοικοι πήραν μια συλλογική απόφαση να μετατρέψουν το νησί σε μια «πράσινη» ζώνη διατήρησης φυτών και άγριων ζώων.
Η Τήλος είναι τώρα το πρώτο νησί στη νότια Ευρώπη που κατασκευάζει έναν υβριδικό σταθμό παραγωγής ενέργειας με αποθήκευση μπαταριών, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για άλλες απομονωμένες κοινότητες που θέλουν να γίνουν πράσινες.
Ζητήθηκε από τον Δημάλεξη, σύμβουλο για τη διατήρηση της φύσης, να βρει τον χώρο του στροβίλου ως μέρος ενός έργου καθαρής ενέργειας ύψους 15 εκατ. Ευρώ για την Τήλο που αναπτύχθηκε από μηχανικούς στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αττικής με χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Η τουρμπίνα, η οποία εγκαταστάθηκε το 2017, παράγει τώρα περίπου τα τρία τέταρτα της ενέργειας του νησιού το καλοκαίρι και πλεόνασμα τους χειμερινούς μήνες. Η ομάδα του πανεπιστημίου δημιούργησε επίσης δωρεάν σταθμό φόρτισης για υβριδικά οχήματα.
Η Τήλος εμφανίζεται στο χάρτη των Νήσων του Αιγαίου ως ένα από τα τρία μικρά σημεία ανάμεσα στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Κω και της Ρόδου. Οι 500 μόνιμοι κάτοικοι του ζουν από το ψάρεμα και την εκτροφή αιγών. Ο πληθυσμός διογκώνεται σε περίπου 800 το καλοκαίρι με την άφιξη εποχιακών εργαζομένων, τουριστών και αποδημητικών οικογενειών Τιλιώτη από τη Ρόδο και την Αθήνα.
Ένα υποθαλάσσιο καλώδιο συνδέει την Τήλο και τα γειτονικά της νησιά με ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με ντίζελ στην Κω, αλλά οι διακοπές είναι συχνές σε θυελλώδεις καιρικές συνθήκες. Κάθε φορά που το καλώδιο υπέστη σοβαρές ζημιές, η κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας θα έστελνε έναν τεχνικό για την χειροκίνητη εκκίνηση του εργοστασίου ντίζελ του νησιού.
Η Μαρία Καμμά-Αλειφέρη, δήμαρχος της Τήλου, λέει ότι το υβριδικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχει «βελτιώσει σημαντικά» την ποιότητα ζωής στο νησί, αν και οι διακοπές συνεχίζουν να συμβαίνουν το καλοκαίρι. «Οι διακοπές ρεύματος ήταν μια συνεχής απογοήτευση. Θα ήμασταν χωρίς τηλεόραση και ζεστό νερό και όλα τα ηλεκτρονικά θα έκλειναν. Οι τουρίστες δεν διαμαρτύρονταν συχνά, αλλά είναι ενοχλητικό για ένα ελληνικό νησί τον 21ο αιώνα να είναι χωρίς δύναμη», είπε.
Το εργοστάσιο «υβριδικό» παράγει ηλεκτρική ενέργεια τόσο από την ανεμογεννήτρια όσο και από μια μονάδα ηλιακού πλαισίου μικρής κλίμακας εγκατεστημένη σε μια κοντινή κοιλάδα. Η πλεονάζουσα ισχύς αποθηκεύεται σε δύο μπαταρίες υψηλής ενεργειακής πυκνότητας, καθεμία από τις οποίες στεγάζεται σε ένα εμπορευματοκιβώτιο αποστολής είκοσι ποδιών. Ένα μικροδίκτυο ελέγχει την παροχή ρεύματος σε περίπου 100 νοικοκυριά στο νησί.
Ο δήμος Τήλου λαμβάνει μερίδιο 3% των εσόδων από τον σταθμό παραγωγής ενέργειας - που λειτουργεί από την Eunice Energy Group, μια ιδιωτική ελληνική εταιρεία - η οποία πωλεί την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην κρατική εταιρεία ενέργειας ΔΕΗ.
Το έργο καθαρής ενέργειας άνοιξε νέες προοπτικές για την Τήλο, ισχυρίζεται η Καμμά-Αλειφέρη. Ο μόνιμος πληθυσμός αυξήθηκε κατά το ένα πέμπτο μεταξύ 2001 και 2010 κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης στην Ελλάδα που είδε τη βελτίωση των συνδέσεων των φέρι και τις υπηρεσίες Wi-Fi που φτάνουν σε απομακρυσμένα νησιά. Προς έκπληξή της, παρέμεινε σταθερή κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας οικονομικής κρίσης που ακολούθησε. «Έφυγαν μερικές νησιωτικές οικογένειες, ενώ περίπου 50 ξένοι, κυρίως Γερμανοί και Βρετανοί, απέκτησαν σπίτια εδώ. Ζουν στην Τήλο για μεγάλο μέρος του χρόνου», λέει.
Η Καμμά-Αλειφέρη θέλει η Τήλος να καθορίσει το ρυθμό της πρασινάδας δώδεκα απομακρυσμένων νησιών στο Αιγαίο. Η πιο φιλόδοξη ιδέα της είναι να ενοικιάσει ένα νησί ένα ηλεκτρικό πλοίο για να αντικαταστήσει το πετρελαιοκίνητο πλοίο που συνδέει την Τήλο με τη Ρόδο, ένα ταξίδι δυόμισι ωρών σε καλό καιρό.
Στο μικρό νησί Άγιος Ευστράτιος στο βόρειο Αιγαίο - ένα ακόμη μικρότερο νησί από την Τήλο με πληθυσμό 250 ατόμων - οι κάτοικοι περιμένουν ανυπόμονα την κατασκευή ενός υβριδικού έργου ισχύος παρόμοιο με αυτό της Τήλου. Εάν όλα πάνε καλά, η Terna Energy, θυγατρική της μεγαλύτερης κατασκευαστικής εταιρείας στην Ελλάδα, θα ξεκινήσει τη δουλειά της φέτος με 6 εκατομμύρια ευρώ σε κοινοτική χρηματοδότηση.
Ένα νησί «εκτός δικτύου» χωρίς καλώδιο για τη μεγαλύτερη Λήμνο, το έργο του νησιού σταμάτησε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της χώρας. «[Ήταν] 10 χρόνια στη δημιουργία, έτσι είμαστε πολύ ανήσυχοι να το δούμε να συμβαίνει», λέει η Μαρία Κακάλη, δασκάλα νηπιαγωγείου και δήμαρχος του νησιού.
Αυτές τις μέρες ο πληθυσμός παίρνει μια σύντομη θερινή ώθηση καθώς οι οικογένειες των νησιών επιστρέφουν και από μια σταθερή στάση τουριστών. «Δεν υπάρχουν πολλοί από εμάς, αλλά δεν έχουμε την τάση να κινηθούμε», προσθέτει η Κακάλη. Η θέρμανση χαμηλού κόστους και το ζεστό νερό 24 ωρών «μπορεί να είναι κίνητρο για άτομα με μικρά παιδιά να επιστρέψουν», σκέφτεται.
Η Ελλάδα πρόσφατα αγκάλιασε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μεγάλης κλίμακας ως μέρος των σχεδίων για να γίνει ουδέτερη από τον άνθρακα έως το 2050 μετά από δεκαετίες εξάρτησης από βαριά ρυπογόνα εργοστάσια με καύση άνθρακα. Η κυβέρνηση αναφέρει τώρα ότι η χωρητικότητα με καύση άνθρακα θα σταματήσει οριστικά έως το 2028. Έχει εκδώσει άδειες για πολλά μεγάλα ηλιακά αγροκτήματα για να καλύψουν πρώην περιοχές εξόρυξης λωρίδων, μαζί με άδειες για δεκάδες νέα αιολικά πάρκα, κυρίως γύρω από την ηπειρωτική χώρα Ελλάδα.
Δεν είναι όλοι θετικοί σε αυτές τις κινήσεις. Η προοπτική μεγάλης κλίμακας έργων αιολικής ενέργειας στα νησιά του Αιγαίου, με νέους δρόμους με λοξές πλαγιές και σειρές στροβίλων ύψους 200 μέτρων κατά μήκος του ορίζοντα, προκάλεσε διαμαρτυρίες σε αρκετά νησιά το περασμένο καλοκαίρι. Παλαιότερα πιλοτικά έργα έγιναν σαμποτάζ από τοπικούς ακτιβιστές ή αφέθηκαν να καταρρεύσουν.
Χάρη στις ανανεώσιμες πηγές, ορισμένα από τα πιο απομακρυσμένα νησιά της Ελλάδας, τα οποία παλαιότερα θεωρήθηκαν πολύ μικρά για να ευημερήσουν, επιτέλους έχουν ένα βιώσιμο μέλλον.
Πηγές
Κέριν Χόουπ
Financial Times