Ο έμφυλος διαχωρισμός των δημοσίων μπάνιων

Μία καινούρια πολλά υποσχόμενη σελίδα στο Facebook κοινωνιολογικού περιεχομένου ξεκίνησε τον Απρίλιο με την εγγύηση να μας "αποδομήσει την πραγματικότητα". Η ανθρωπολογία είναι πολύ κουλ ξεσηκώνει κοινωνικά θέματα από την πολυθρόνα της λήθης και τα φωτίζει μέσα από το ιστορικό πρίσμα της ανθρωπολογίας. Το συγκεκριμένο άρθρο που παραθέτουμε από κάτω είναι απο την πρόσφατη ανάρτηση της σελίδας και μας μιλάει για το πότε άρχισαν οι δημόσιες τουαλέτες να χωρίζονται σε αντρικές και γυναικείες:

Αρχικά πολλές φορές κάτι το οποίο κατασκευάζεται ιστορικά και κοινωνικά έχουμε την τάση να το φυσικοποιούμε και να το ανάγουμε στην φύση και την βιολογία. Ο διαχωρισμός όμως των μπάνιων σε αντρικά και γυναικεία δεν γίνεται λόγω κάποιας ανατομικής διαφοράς των φύλων αλλά λόγω κοινωνικών παραγόντων.

Πριν τον 20ο αιώνα δεν υπήρχαν δημόσιες γυναικείες τουαλέτες (τουλάχιστον στην Αμερική για την οποία θα πούμε σήμερα) γιατί επικρατούσε αυτό που ονομάζεται "ιδεολογία των ξεχωριστών σφαιρών" (separate spheres ideology) δηλαδή η ιδέα ότι οι άντρες και οι γυναίκες ανήκαν σε ξεχωριστές σφαίρες της ζωής.

Οι γυναίκες ανήκαν στην ιδιωτική σφαίρα και ήταν υπεύθυνες για την φροντίδα των παιδιών και του σπιτιού και δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. Αντίθετα οι άντρες συνδέονταν με την δημόσια σφαίρα γιατί εργάζονταν έξω από το σπίτι και είχαν πολιτική επιρροή. Εφόσον λοιπόν θεωρούταν ότι ο δημόσιος χώρος άνηκε στους άντρες, υπήρχαν δημόσιες τουαλέτες μόνο γι' αυτούς. Αυτό φυσικά εμπόδιζε τις γυναίκες να πηγαίνουν πολύ μακριά από το σπίτι και για πολύ ώρα. Στην βικτωριανή εποχή πολλές κουβαλούσαν μαζί τους έναν ουρητήρα όταν βρίσκονταν στο δημόσιο χώρο.

Τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν όταν λόγω της εκβιομηχάνισης όλο και περισσότερες γυναίκες αρχίζουν να εργάζονται και να διεκδικούν την ορατότητα και την παρουσία τους στη δημόσια σφαίρα. Μία πολύ διάσημη θεωρία του Terry Kogan υποστηρίζει ότι ακόμη και όταν οι γυναίκες άφησαν την ιδιωτική σφαίρα, επικρατούσε ακόμα η ιδεολογία των ξεχωριστών σφαιρών. Έτσι, οι γυναικείες δημόσιες τουαλέτες λειτούργησαν ως ένα ασφαλές καταφύγιο όπως το ονομάζει, που προστάτευε τις γυναίκες στον δημόσιο χώρο. Αποτελούσαν δηλαδή έναν ιδιωτικό χώρο μέσα στον δημόσιο γιατί επικρατούσε η λογική ότι οι γυναίκες χρειάζονται φυσική προστασία στην δημόσια σφαίρα.

Η θεωρία του υποστηρίζεται και από άλλους χώρους οι οποίοι δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για γυναικεία χρήση, όπως το ξεχωριστό δωμάτιο μελέτης, με έπιπλα που θύμιζαν αυτά του σπιτιού, στην δημόσια Αμερικανική βιβλιοθήκη. Την εποχή εκείνη βλέπουμε λοιπόν τον σεξισμό στα καλύτερα του!

Βέβαια οι γυναίκες δεν αποτελούσαν παθητικούς δέκτες των γεγονότων που διαδραματίζονταν. Οι ίδιες είχαν αποκτήσει πολιτικά δικαιώματα και διεκδικούσαν την ισότιμη πρόσβαση στις δημόσιες εγκαταστάσεις συμπεριλαμβανομένων και των δημόσιων τουαλετών!

Μάλιστα, στην Αγγλία από το 1850 υπήρχε το κίνημα " The Ladies Sanitary Association" (Η υγειονομική ένωση των γυναικών) όπου ασχολούταν με ζητήματα υγιεινής και διεκδικούσε δημόσιες γυναικείες τουαλέτες με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν λίγες παραπάνω δημόσιες τουαλέτες στην Αγγλία. Υπήρχε επίσης ένα δεύτερο κίνημα το "Union of Women’s Liberal and Radical Associations" (Ένωση Φιλελεύθερων και Ριζοσπαστικών Συλλόγων Γυναικών) όπου ξεκίνησε από γυναίκες της εργατικής τάξης του Καμντέν της Αγγλίας, οι οποίες διεκδικούσαν την πρόσβαση τους στις ήδη υπάρχουσες αντρικές τουαλέτες. Βέβαια οι άντρες για πολλά χρόνια δεν δέχονταν την ύπαρξη γυναικείων τουαλετών δίπλα στις δικές τους!

Πηγές

Η ανθρωπολογία είναι πολύ κουλ

https://www.historic-uk.com

https://historyofyesterday.com

https://theconversation.com