Οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο να φέρουν τέλος στην αποκλειστική επιμέλεια.

«Κάθε παιδί έρχεται στον κόσμο από δύο γονείς, και δικαιούται να τους έχει, ανεξάρτητα του εάν συνδέονται μεταξύ τους με κάποιο νομικό δεσμό» επισημαίνει η οργάνωση "Ενεργοί Μπαμπάδες". «Βάζουμε τέλος στην αποκλειστική επιμέλεια. Το παιδί δεν ανήκει σε κανέναν γονιό. Οι γονείς ανήκουν στο παιδί» είπε επίσης σε χαρακτηριστικό σποτ ο αθλητής Γιώργος Καραγκούνης. [i]

Ο γονέας που μετά το διαζύγιο δεν ασκεί την επιμέλεια αλλά συνασκεί την γονική μέριμνα, έχει δικαίωμα πρόσβασης σε όλα τα στοιχεία της σχολικής κατάστασης του ανηλίκου. [ii] Στην Ελλάδα μεταξύ Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 2020, 20 γονείς που δεν ασκούσαν συνεπιμέλεια και μεταξύ τους ήταν γονείς 30 παιδιών έκαναν αίτηση στα σχολεία για να λάβουν ενημέρωση για την πρόοδο των παιδιών τους. Το αίτημα αυτό ικανοποιήθηκε πλήρως μόνο για τα πέντε από τα 30 παιδιά ενώ το 1/3 των περιπτώσεων αρνήθηκαν ή δεν απάντησαν. Στο 50% το αίτημα ικανοποιήθηκε μερικώς και σε καμία περίπτωση δεν χορηγήθηκαν τα έγγραφα που ζητήθηκαν. [iii]

Σε ένα τυχαίο δείγμα 50 δικαστικών αποφάσεων (περιλαμβανομένων προσωρινών διαταγών, ασφαλιστικών μέτρων, αγωγών και εφέσεων) προέκυψαν τα ακόλουθα:

- Ο συνολικός χρόνος, τον οποίο περνάει μεσοσταθμικά ένα παιδί με τον πατερά του, μετά από ένα διαζύγιο είναι κατ’ έτος 49 ημέρες!

- Μόνο το 50% των αποφάσεων προβλέπουν καθημερινή τηλεφωνική επικοινωνία με τον γονέα που δε διαμένει με το τέκνο!

- Μόνο το 50% των αποφάσεων προβλέπουν διανυκτέρευση του τέκνου στην οικία του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, ήτοι στις μισές περιπτώσεις, τα παιδιά δεν έχουν ποτέ διανυκτερεύσει στο σπίτι του ενός γονέα τους!

- Ο μέσος όρος του χρόνου φυσικής επικοινωνίας που χορηγείται από τα δικαστήρια για τα παιδιά με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλειά τους, για δύο Σαββατοκύριακά το μήνα είναι 49 ώρες!

- Ο μέσος όρος ολιγόωρης φυσικής επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια με το τέκνο του είναι κατά μέσο όρο 10 ώρες ανά μήνα!

- Μόνο το 50% των αποφάσεων προβλέπουν δια ζώσης επικοινωνία πατέρα – παιδιού κατά τη διάρκεια της εβδομάδας!

- Ο δια ζώσης χρόνος πατέρα-παιδιού (εκτός των εορτών και διακοπών) είναι κατά μέσο όρο 24 μέρες ανά έτος (ή 2 μέρες το μήνα)!

- Ο δια ζώσης χρόνος πατέρα-παιδιού κατά τις εορτές ορίζεται κατά μέσο όρο σε 9,53 μέρες ανά έτος!

- Ο δια ζώσης χρόνος πατέρα- παιδιού κατά τις καλοκαιρινές διακοπές ορίζεται κατά μέσο όρο σε 15 μέρες ανά έτος. [iv]

Ως αποτέλεσμα του καθεστώτος αυτού, ο ένας από τους δύο γονείς στερείται την επικοινωνία και την απαραίτητη αλληλεπίδραση που έχει ανάγκη το παιδί και με την αποξένωση καταλήγει ως φιλοξενούμενος.

Η Μαρία Καπερώνη, με την ιδιότητα της ως κλινικός ψυχολόγος παιδιών κι εφήβων, μας υπενθυμίζει ότι «Τα ευεργετικά αποτελέσματα της συνεπιμέλειας είναι εμφανή σε ένα ευρύ φάσμα αξιολογήσεων που αφορούν στην ψυχοσωματική λειτουργία των παιδιών:

• χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και γενικότερα ψυχικής δυσφορίας

• χαμηλότερη επιθετικότητα και προβλήματα συμπεριφοράς, μειωμένη χρήση αλκοόλ και ουσιών

• καλύτερη σχολική απόδοση και καλύτερη γνωστική ανάπτυξη

• καλύτερη σωματική υγεία

• χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος και

• καλύτερες οικογενειακές σχέσεις». [v]

Η κοινωνική αντίληψη επίσης αλλάζει προς το καλύτερο και περιγράφει τον ρόλο των πατεράδων πλέον τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, ως στοργικοί και ωφέλιμοι στα παιδιά σε αντίθεση με τη προηγούμενη εικόνα τους ως αδέξιοι, ανίκανοι να φροντίσουν τα παιδιά τους ή αδιάφοροι.

Έρευνες στη Σουηδία, η οποία πρωτοπορεί στην εφαρμογή αυτού του μοντέλου ανατροφής των παιδιών χωρισμένων γονέων, με το περίπου 40% των παιδιών αυτών να ανατρέφονται από κοινού και από τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο ή τον χωρισμό τους, παρέχουν την πιο αξιόπιστη πληροφόρηση γι' αυτο το μοντέλο. [vi]

Τι προτείνει ο Συνηγορος του Πολίτη

• Να καθιερωθεί η κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας του παιδιού που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του απο τη στιγμή που αναγνωρίζεται.

• Έτσι, ο νόμος θα καταστήσει σαφές ότι δεν θα απαλλάξει τον πατέρα από τις ευθύνες και τα καθήκοντά του απέναντι στο παιδί, και δεν αναφερόμαστε στη διατροφή μόνο αλλά και την ενεργή συνεισφορά του γονικού του ρόλου, με την παρουσία του, τις συμβουλές κατά την ενασχόληση μαζί του.

• Είναι επίσης απολύτως επιβεβλημένη χωρίς καμία περαιτέρω προϋπόθεση η αυτόματη άσκηση της γονικής μέριμνας του πατέρα. [vii]

Αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο

Είναι αναγκαία η άμεση θέσπιση από την Πολιτεία της κοινού, ισόνομης και ισόχρονης ανατροφής των παιδιών και με τους δύο γονείς, προκειμένου να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις υγιούς ψυχοσωματικής τους ανάπτυξης

...επισημαίνει η οργάνωση, που έχει δώσει μάχη για την αλλαγή του Οικογενειακού Δικαίου και η οποία προωθείται ήδη από την κυβέρνηση και όπως όλα δείχνουν θα ψηφιστεί το επόμενο διάστημα.

Μεταξύ των βασικών προβλέψεων του νέου νόμου θα είναι πως ο ελάχιστος χρόνος επικοινωνίας του κάθε γονέα με τα παιδιά τους δεν μπορεί να είναι μικρότερος του 35% ανά έτος, υπάρχει ρητή αναφορά στη συνεπιμέλεια σε όλους τους τομείς (από την ανατροφή, την εκπαίδευση μέχρι και τον τόπο κατοικίας), εισάγεται ο όρος της γονικής αποξένωσης, ενώ θεσμοθετείται και ειδικός διαμεσολαβητής που θα παρεμβαίνει στις αντιδικίες των γονέων.[viii]

Η νομοθετική ρύθμιση οφείλει να μεταφέρει ένα ισχυρό μήνυμα προς τους γονείς αλλά και τους εφαρμοστές του δικαίου, για το ότι η γονική μέριμνα είναι καθήκον των γονέων απέναντι στα παιδιά. Η εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης δεν πρέπει να εξαρτάται απο τον ένα γονιό. Επίσης οι γονείς δεν μπορούν να απαλλαγούν απο αυτήν την ευθύνη με το να επικαλούνται την μη ομαλή εξέληξη της μεταξύ τους συμβίωσης.

Για τον λόγο αυτό, είναι επιτακτικό να εισαχθεί ο κανόνας της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας, στο σύνολό της, και μετά τη διάσταση, το διαζύγιο, την ακύρωση του γάμου ή την λύση του συμφώνου συμβίωσης.

Ελεάννα Μουντάκη

Πηγές [i] https://www.youtube.com/watch?v=smaSeODDROM&feature=emb_title&ab_channel=%CE%95%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CE%AF%CE%9C%CF%80%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82 [ii] https://www.synigoros.gr/resources/20180702-apantisi-ypourgeiou-paideias.pdf

[iii] https://www.lawspot.gr/nomika-nea/energoi-mpampades-systimatiki-paraviasi-toy-dikaiomatos-enimerosis-toy-gonea-poy-den#footnote1_idqoisk [iv] https://www.dikastiko.gr/se-proto-plano/energoi-mpampades-monon-49-imeres-to-chrono-pernane-me-ta-paidia-toys-ti-deichnoyn-oi-dikastikes-apofaseis/

[v] https://www.energoimpampades.gr/synepimeleia2/ [vi] Fransson, E., Hjern, A., and Bergstrom, M., ‘What can we say regarding Shared Parenting Arrangements for Swedish Children?’, Journal of Divorce & Remarriage, 2018, Vol.59, No 5, 349-358, σσ.349-350. [vii] https://www.synigoros.gr/resources/050820-epistolh-oikogeneiako-dikaio--2.pdf

[viii] https://www.energoimpampades.gr/